Wkrótce w unii ujawniło się niezadowolenie ze szwedzkich rządów, nie tylko z powodu faktu, że całość polityki zagranicznej prowadzona była przez Sztokholm. Już w 1827 roku Storting przedłożył na ręce króla prośbę o dopuszczenie norweskiego premiera do uczestniczenia w rozstrzyganiu kwestii dyplomatycznych. Pojawiły się także inne propozycje, między innymi ustanowienia specjalnej norweskiej bandery handlowej, które przedstawiano w ramach działań na rzecz równouprawnienia Norwegii w unii.
Jednak walka o kluczowym znaczeniu z monarchią szwedzką rozegrała się na tle wprowadzenia rządów parlamentarnych, zasady konstytucyjnej, która ustanawiała, że rząd, by pozostać przy władzy, musi cieszyć się poparciem zgromadzenia narodowego. Zasadę tę warunkowały poprawki do konstytucji, które Storting wprowadził w latach1874, 1879 i 1880, przyznając królewskim ministrom prawo wstępu na sesje parlamentarne. Za każdym razem król odmawiał ratyfikowania tych nowelizacji.
Sytuacja ta przyczyniła się do podniesienia kwestii, czy istotnie nowelizacje konstytucyjne wymagają akceptacji zarówno króla, jak i Stortingu. Rząd i konserwatyści twierdzili, że wymagają. Natomiast liberałowie byli zdecydowani doprowadzić sytuację do momentu krytycznego, poprzez zastosowanie wobec rządu parlamentarnej procedury impeachmentu. W wyniku kampanii wyborczej z 1882 roku liberałowie zdobyli w Stortingu 82 przedstawicieli, podczas gdy konserwatyści - 32. Rząd premiera Selmera został postawiony w stan oskarżenia i w 1884 roku parlament zadecydował o częściowej utracie przez niego władzy. Głównym powodem dla zastosowania tej procedury stał się fakt, że rząd doradzał królowi, aby ten nie sankcjonował poprawek do konstytucji. Po okresie tymczasowych rządów konserwatystów, król nie miał innego wyjścia jak tylko zwrócić się do lidera liberałów, Johana Sverdrupa, o utworzenie nowego rządu. W Norwegii ostatecznie został wprowadzony parlamentaryzm.
W końcu stulecia coraz bardziej narastały różnice zdań na temat unii. Żądania Szwecji, aby minister spraw zagranicznych połączonych unią państw zawsze był narodowości szwedzkiej oraz norweskie roszczenia o ustanowienie własnej służby konsularnej były przyczynami zaciekłych sporów. Realizację zamierzeń Norwegów udaremniło szwedzkie wojsko. W odpowiedzi, Norwegowie schyłek wieku poświęcili na własne dozbrajanie.
Ostatecznie, szalę na rzecz otwartego konfliktu pomiędzy dwoma państwami przeważyła kwestia wprowadzenia norweskiej służby konsularnej. 11 marca 1905 roku rząd premiera Michelsena został poinstruowany, aby jednostronną decyzją Norwegii przeforsować kwestię służby konsularnej. 7 czerwca rząd złożył dymisję na ręce Stortingu. Zgromadzenie zwróciło się jednak do rządu, by tymczasowo kontynuował pracę zgodnie z konstytucją i obowiązującym prawem "ze zmianami, które stały się niezbędne w świetle faktu, iż Król zaprzestał sprawowania funkcji króla Norwegii, tym samym doprowadzając do końca unię personalną Norwegii i Szwecji."
Rozwiązanie unii
Szwecja żądała negocjacji na temat warunków rozwiązania unii oraz zorganizowania referendum powszechnego, w którym cały naród wypowiedziałby się, czy wyraża zgodę na tę decyzję. Referendum odbyło się w sierpniu 1905 roku. Ogółem 368 392 Norwegów głosowało za rozwiązaniem unii, podczas gdy jedynie 184 oddało swój głos przeciw. Dalsze negocjacje ze Szwecją prowadzone były w sierpniu i wrześniu w Karlstadzie. Zakończyły się sukcesem - podpisano porozumienie o pokojowym rozwiązaniu unii.
Problem przyszłej formy rządów w Norwegii stał się przedmiotem gorących dyskusji. Referendum wykazało, że większość społeczeństwa opowiadała się za monarchią, a nie za republiką. 18 listopada 1905 roku Storting wybrał duńskiego księcia Karola na króla Norwegii. Książę Karol był żonaty z Księżniczką Maud, córką Edwarda VII, monarchy Wielkiej Brytanii, i miał jednego syna. Nowa rodzina królewska przybyła do Norwegii w dniu 25 listopada. Książę Karol przyjął imię Haakona VII, i zaprzysiągł przed Stortingiem na wierność norweskiej konstytucji.
Po rozwiązaniu unii ze Szwecją Norwegia przeżywała okres wzmożonego wzrostu gospodarczego. Wysokość PKB wzrosła o 55 procent, to jest średnio podnosiła się o 4 procent rocznie. Szybko wzrastała liczba ludności i poprawiała się sytuacja na rynku pracy. Zmiany te były rezultatem drugiej fazy rewolucji przemysłowej, która polegała w Norwegii na wykorzystaniu taniej energii pochodzącej z elektrowni wodnych oraz zagranicznych inwestycji kapitałowych. Powstał przemysł elektrochemiczny i elektrometalurgiczny, a na rynku pojawiły się nowe produkty. Powstały duże koncerny, miedzy innymi Norsk Hydro, pojawiły się także liczne nowe ośrodki przemysłowe. Wspomniany wzrost gospodarczy utrzymywał się do wybuchu pierwszej wojny światowej.
Król Haakon VII, po przybyciu do
Oslo, jeszcze jako książe Karol.
Ruch robotniczy w Norwegii narodził się jeszcze przez rozwiązaniem unii ze Szwecją. Pierwsze związki zawodowe powstały w 1872 roku, a Partia Pracy została założona w roku 1887. W 1898 roku wprowadzono powszechne prawo wyborcze dla mężczyzn, a dla kobiet - w 1913. Partia Pracy w wyborach z roku 1903 zapewniła sobie cztery mandaty. W 1912 roku, 26 procent elektoratu oddało głosy na przedstawicieli tej partii, co dało jej 23 posłów w Stortingu. Dzięki temu Partia Pracy stała się drugą co do wielkości, po liberałach, partią w zgromadzeniu narodowym.
Pierwsze lata industrializacji przyniosły jedynie niewielką zmianę struktury społecznej kraju. Jeszcze w 1910 roku, 42 procent siły roboczej nadal znajdowało zatrudnienie w rolnictwie i leśnictwie. W 1920 roku odsetek ten spadł do 37, podczas gdy dzisiaj wynosi 3,7 procent.
W wyniku rozpadu unii, Norwegia była zmuszona do stworzenia własnego ministerstwa spraw zagranicznych oraz sieci ambasad i konsulatów. Dysponowała do tego nadzwyczaj ograniczonymi zasobami. W wytycznych dla polityki zagranicznej w 1905 roku, rząd Christiana Michelsena podkreślił, że Norwegia powinna unikać wchodzenia w sojusze, które mogłyby włączyć państwo do wojny. Polityka zachowania neutralnej pozycji cieszyła się szerokim poparciem społecznym. Pomimo to, Norwegia aktywnie uczestniczyła w działaniach na rzecz podpisywania międzynarodowych umów arbitrażowych.
Podczas pierwszej wojny światowej Norwegia pozostała neutralna, jednak norweska flota handlowa poniosła poważne straty na skutek wojny podwodnej i zaminowania wód morskich. Życie straciło blisko 2000 marynarzy. Równocześnie wojna przyniosła znaczące korzyści finansowe, które umożliwiły Norwegom wykup głównych przedsiębiorstw, które były w posiadaniu kapitału zagranicznego (Borregaard, zagłębia węglowe na Spitsbergenie (wyspy Svalbard) itp.). W 1920 roku, w wyniku powojennych porozumień, Norwegia zachowała zwierzchnictwo nad wyspami Svalbard.
W wyborach powszechnych w 1918 roku liberałowie utracili większość w parlamencie. Następnie, do 1945 roku, żadna partia nie była w stanie uzyskać samodzielnej większości w Stortingu. W 1928 roku Partia Pracy utworzyła swój pierwszy rząd. Rząd ten przetrwała jedynie 19 dni, po czym został obalony przez niesocjalistyczną większość.
Wielki kryzys
Wielki kryzys ekonomiczny, który rozpoczął się w latach dwudziestych XX wieku, dotknął także Norwegię. Polityka pieniężna rządu stwarzała dodatkowe problemy. Poważne straty poniósł handel i transport morski. Upadło kilka banków. Korona norweska zaczęła drastycznie tracić na wartości i dał się bardzo poważnie odczuć brak obcych walut. Spadły wpływy państwa, a kryzys mocno dotknął wiele miast. Zarobki, wysokie w wyniku porozumień z 1920 roku, zostały obniżone, co spowodowało gwałtowne protesty robotników, będących wówczas pod silnym wpływem idei socjalistycznych. Wysokie bezrobocie utrzymało się do wybuchu drugiej wojny światowej.
Jednak w 1932 roku rozpoczął się w Norwegii nowy wzrost gospodarczy, który doprowadził do radykalnej poprawy balansu płac. Pomiędzy 1935 a 1939 rokiem dochód narodowy wzrósł o ponad 1400 milionów koron norweskich, co wówczas w Norwegii było niebagatelną sumę.
W 1920 roku Norwegia została członkiem Ligi Narodów, w ten sposób rezygnując z dotychczasowej polityki izolacjonizmu. Współpraca państw nordyckich zainicjowana podczas wojny, była kontynuowana w ramach Ligi Narodów, gdzie państwa zobowiązały się do wspierania wysiłków dążących do utrzymania pokoju bez użycia siły. W momencie wybuchu drugiej wojny światowej marszałek norweskiego Stortingu, Carl Joachim Hambro, był przewodniczącym Ligi.
W końcu lat trzydziestych zagrożenie kolejną wojną ujawniło problemy związane z obronnością. Była to pierwszoplanowa kwestia, którą poruszano w trakcie dyskusji politycznych w Norwegii. Wcześniej socjaliści silnie sprzeciwiali się przyznawaniu funduszy na cele militarne, w czym częściowo wspierali ich liberałowie. Inną przyczyną sceptycyzmu socjalistów wobec problemu obronności kraju był fakt, że na początku lat trzydziestych ministrem obrony narodowej w ramach rządu stworzonego przez Partię Chłopską był Vidkun Quisling, późniejszy narodowy socjalista. W 1936 roku Partia Pracy ponownie utworzyła rząd, dzięki parlamentarnemu wsparciu ze strony Partii Chłopskiej. Premierem tego rządu został Johan Nygardsvold. Zwiększono dotacje na potrzeby obrony, jednak kroki te podjęto zbyt późno, by mieć rzeczywisty wpływ na potęgę militarną Norwegii.
Wybuch wojny
W momencie wybuchu drugiej wojny światowej w 1939 roku Norwegia ponownie proklamowała neutralność. Norweska deklaracja o neutralności okazała się mieć niewielkie znaczenie. 9 kwietnia 1940 wojska niemieckie zaatakowały Norwegię. Po trwających dwa miesiące intensywnych walkach i pomimo pomocy militarnej, której udzieliły Wielka Brytania i Francja, Norwegia musiała się poddać. Rodzina królewska, rząd oraz część wyższych urzędników Ministerstwa Obrony Narodowej i administracji cywilnej wraz z wycofującymi się siłami sprzymierzonymi opuściło kraj i wyjechało do Wielkiej Brytanii. Podczas wojny, rząd norweski prowadził działalność na emigracji.
Najważniejszym bogactwem, jakie Norwegia miała do zaoferowania Siłom Sprzymierzonym, była norweska flota handlowa. Składała się ona z ponad 1000 statków, ogółem o pojemności przewyższającej 4 miliony ton rejestrowych (BRT). W Wielkiej Brytanii norweskie jednostki wojskowe odrodziły się we wszystkich rodzajach służb. Wzięły one udział w kampaniach morskich na Atlantyku, w walkach na kontynencie europejskim po inwazji w 1944 oraz w walkach powietrznych nad Wielką Brytanią i kontynentem. Pod koniec wojny Szwedzi zezwolili Norwegom na tworzenie ich oddziałów wojskowych na terytorium Szwecji. Część z nich wzięła udział w kampaniach przeciwko oddziałom niemieckim. Miało to miejsce po tym, jak wojska radzieckie zaatakowały i wyzwoliły niewielki obszar Norwegii w północno- wschodniej części regionu Finnmark, na dalekiej północy kraju. W okupowanej Norwegii z roku na rok nasilał działania ruch oporu. Powstały także tajne oddziały wojskowe, postrzegane przez Niemców jako zagrożenie.
Norwegia pozostawała pod okupacją aż do kapitulacji Rzeszy w 1945 roku. Po kapitulacji w Norwegii znajdowało się co najmniej 400 000 niemieckich żołnierzy, podczas gdy sam kraj liczył zaledwie 4 miliony mieszkańców. Okupacja niemiecka doprowadziła do eksploatacji norweskiej gospodarki, a nazistowskie rządy terroru obejmowały represje i masowe egzekucje, choć na nieco mniejszą skalę niż w innych okupowanych państwach.
Wyzwolenie
Już 8 maja 1945 roku norweskie oddziały z ruchu oporu rozpoczęły przejmowanie pozycji nazistów. Stopniowo dołączały do nich wojska aliantów oraz norweskie oddziały z Wielkiej Brytanii i Szwecji. Przejmowanie kraju przez siły sprzymierzone nie było trudne. Rząd powrócił do kraju z emigracji w Wielkiej Brytanii, a 7 czerwca do portu w Oslo zawinął brytyjski okręt wojenny, na którego pokładzie znajdował się król Haakon.
Norwegowie, którzy ocaleli z niemieckich obozów koncentracyjnych, zaczęli wracać do domu. U schyłku wojny, 92 000 Norwegów znajdowało się za granicą, z których 46 000 przebywało w Szwecji. Natomiast oprócz niemieckich okupantów w Norwegii przebywało wówczas 141 000 cudzoziemców, w większości jeńców wojennych, z których 84 000 to byli Rosjanie.
Podczas wojny Niemcy zarekwirowali 40 procent norweskiego PKB. Do tego doszły zniszczenia wojenne. W regionie Finnmark były one znaczące. W rezultacie taktyki spalonej ziemi realizowanej przez Niemców w trakcie ich odwrotu, zostały tam zniszczone wielkie obszary. Inne miasta i osiedla uległy zniszczeniu w wyniku bombardowań lub celowych podpaleń. Ogółem 10 262 Norwegów straciło życie podczas działań wojennych lub w więzieniach. Około 40000 było więzionych.
Lata powojenne
Po wyzwoleniu zapanowała powszechna zgoda co do tego, że odbudowa Norwegii jest sprawą priorytetową. W wyborach w 1945 roku Partia Pracy uzyskała większość i utworzyła rząd pod kierunkiem Einara Gerhardsena.
Rząd postawił sobie za cel odbudowę Norwegii w przeciągu pięciu lat. Drugim celem był wzrost tempa industrializacji poprzez skupienie się na przemyśle ciężkim. Rozwój postępował nawet szybciej niż zaplanowali to politycy. W 1946 roku zarówno produkcja przemysłowa, jak i wysokość produktu krajowego brutto przekroczyły wielkości z 1938 roku. W latach 1948-49 rzeczywisty kapitał państwa znacznie przewyższył poziom sprzed wojny. Kolejne lata charakteryzował stały wzrost i rozwój.